Odszukaj w pamięci obraz pokrytej szronem łąki parującej o wschodzie słońca w mroźny poranek. Procesowi sublimacji zawdzięczamy nie tylko ten wizualnie oszałamiający spektakl, ale także doskonałą metodę utrwalania świeżej żywności; taką, która zachowuje jej smak, aromat i strukturę oraz około 95% oryginalnych składników odżywczych, a dodatkowo pozwala na wieloletnie przechowywanie bez żadnych konserwantów.

Najpierw zamarza ona na twardo. Następnie, w warunkach próżni, delikatny wzrost temperatury tuż powyżej 0°C inicjuje odparowywanie lodu, który przechodzi z postaci stałej bezpośrednio w gaz. Proces ten, zwany sublimacją, usuwa niemal 98% wilgoci, nie degradując przy tym nawet najdelikatniejszych składników odżywczych, takich jak witaminy i minerały. Proces dobiegł końca i twoja truskawka pachnie tak samo, wygląda tak samo i smakuje tak samo, ale teraz jest także ultralekka i przetrwa przez długie lata.

Obecnie liofilizacja jest w pełni rozwiniętą technologią przemysłową szeroko stosowaną w sektorze żywności do utrwalania łatwo psujących się produktów, takich jak owoce, warzywa, zioła, mięso i nabiał.

Jest również używana do produkcji suplementów i żywności funkcjonalnej, składników kulinarnych klasy premium, żywności dla niemowląt, karmy dla zwierząt oraz szerokiego wachlarza praktycznych gotowych posiłków, w tym właśnie posiłków outdoorowych. Nie wspominając o długoterminowych zapasach ratunkowych i racjach wojskowych, które stanowiły główny powód tak szybkiego rozwoju tej technologii po II wojnie światowej.

W porównaniu do innych technik konserwacji liofilizacja zapewnia maksymalną retencję oryginalnych składników odżywczych świeżej żywności. Ponieważ cały proces zachodzi w niskich temperaturach i w środowisku wolnym od tlenu (w próżni), liofilizacja zachowuje nawet najdelikatniejsze witaminy i bioaktywne związki, które są wrażliwe na ciepło i podatne na utlenianie, przy minimalnych stratach jakości. Jako że żadna inna technika nie przynosi lepszych rezultatów w tym zakresie, liofilizacja uważana jest za referencyjną metodę suszenia w badaniach naukowych.

Proces liofilizacji jest mniej szkodliwy dla żywności, jako że zachodzi w niskich temperaturach, bez utleniania i bez utraty wody w postaci ciekłej. W rezultacie liofilizowana żywność lepiej zachowuje smaki, teksturę i kolor niż żywność utrwalona innymi metodami suszenia, które znacznie bardziej oddziałują na jej strukturę.

Liofilizacja znacząco wydłuża okres przydatności do spożycia produktu, jeśli został on zapakowany w odpowiednie hermetyczne opakowanie. Testy laboratoryjne wykazały, że żywność liofilizowana może przetrwać nawet 25 lat bez żadnych konserwantów czy specjalnych warunków przechowywania. Możliwość długiego przechowywania w połączeniu z ultraniską wagą i wysoką jakością odżywczą czynią tego typu żywność idealnym rozwiązaniem na wszelkiego rodzaju poważne sytuacje awaryjne. Pomoc humanitarna, gromadzenie zapasów żywności, przygotowanie na wypadek sytuacji kryzysowych – posiłki liofilizowane to strzał w dziesiątkę. Ponadto wydłużony okres trwałości, jakim charakteryzują się produkty liofilizowane, pomaga ograniczyć marnotrawstwo i straty żywności na różnych etapach łańcucha dostaw, w tym odpady konsumenckie i ze sprzedaży detalicznej, które stanowią ponad 60% całej niewykorzystanej żywności w krajach rozwiniętych.

Ultraniska waga w połączeniu z bezproblematycznym transportem i przechowywaniem oraz zmniejszoną objętością, jeśli zajdzie taka potrzeba, czynią liofilizowany posiłek idealnym kompanem dla turystów pieszych, alpinistów, żeglarzy, podróżników, poszukiwaczy przygód i odkrywców. Zalety te sprawiają, że jest to także najlepsze jedzenie polowe dla wojska, zwłaszcza w ekstremalnych warunkach pogodowych.

*Liofilizacja pozwala zmniejszyć wagę posiłku o 80%.

Nie ma potrzeby gotowania ani nawet podgrzewania wody; każda woda się nada. Możesz użyć gorącej, ciepłej lub zimnej, a w przypadku sytuacji awaryjnej po prostu zjeść posiłek na sucho. Nie potrzebujesz też dodatkowych naczyń ani garnków; wystarczy jedynie torebka, która zawiera danie, więc zmywać też nie musisz.

Wlej wodę*, wymieszaj, poczekaj 2-15** minut… Voila!

*Im cieplejsza woda, tym szybsze uwodnienie.
**Niektóre posiłki uwodnią się szybciej niż inne, w zależności od porcji i składników. Na przykład nasz Mash and Cheese będzie gotowy w 3 minuty, podczas gdy Strogonow potrzebuje co najmniej 10 minut.

Fakt: To założenie opiera się na uproszczeniu prowadzącym do fałszywego wniosku: żywność liofilizowana jest szkodliwa dla środowiska, ponieważ liofilizacja ma duży ślad ekologiczny wynikający z wykorzystania liofilizatorów, które zużywają znaczne ilości energii. Ktoś już doskonale podsumował ten rodzaj argumentacji: to nie tylko nie jest poprawne, to nawet nie jest błędne! Pozwól, że rozwiniemy tę myśl. Liofilizacja to powolny proces z wieloma etapami wymagającymi dużych ilości energii (np. zamrażanie). Prawdą jest więc, że jest to proces energochłonny. Nie można jednak z góry zakładać, że wysokie zużycie energii automatycznie równa się dużemu wpływowi na środowisko. Zużycie energii jest tylko jednym z wielu aspektów, które należy wziąć pod uwagę przy ocenie oddziaływania danego produktu na środowisko. Liofilizacja pochłania znaczną ilość energii, ale:

1. Nie powoduje zanieczyszczenia wody, gleby ani powietrza, nie jest toksyczna i nie wymaga użycia jakichkolwiek chemikaliów.
2. Żywność liofilizowana jest ultralekka i łatwa w przechowywaniu, co oznacza, że może być transportowana w dowolne miejsce na świecie, a nawet w kosmos, i przechowywana za ułamek kosztów i zasobów potrzebnych do transportu i przechowywania świeżych produktów.
3. Odpowiednio zapakowana żywność liofilizowana jest wyjątkowo trwała. Okres przydatności do spożycia można wydłużyć do 5, 10, 15, a nawet 20 lat! Ogranicza to marnotrawstwo żywności – jeden z najważniejszych problemów środowiskowych i społecznych, z którymi zmaga się obecnie ludzkość.

Ocenianie śladu środowiskowego produktu wyłącznie na podstawie zużycia energii jest jak wydawanie werdyktu w konkursie piękności na podstawie tylko jednego kryterium... na przykład masy ciała. Powodzenia. Pamiętajmy też, że energia wykorzystywana do produkcji to jedno, a jej źródło to drugie. Rozsądnie byłoby najpierw ustalić, czy energia pochodzi z paliw kopalnych, zasobów odnawialnych, czy też z połączenia tych dwóch źródeł i w jakich proporcjach?

Wróćmy jeszcze na chwilę do naszego konkursu piękności. Sama masa ciała dostarcza bardzo niewielu informacji, jeśli rozpatrujemy ją w oderwaniu od zawartości tkanki mięśniowej, poziomu tłuszczu, wzrostu danej osoby i wymiarów interesujących nas części ciała. Co to oznacza w naszym przypadku? Zoptymalizowaliśmy już maszyny i procesy produkcyjne, co pozwala nam zużywać o 30% mniej energii na te same zadania. A od 2024 r. nasz zakład produkcyjny zasilany jest w 100% energią z odnawialnych źródeł.